Een routeplanner om je verhaallijn te bedenken
Er wordt wel eens gezegd dat er twee soorten schrijvers bestaan. De ene groep schrijvers wil eerst het hele verhaal plannen, voordat ze beginnen met schrijven. De andere groep schrijvers begint gewoon en ziet onderweg wel waar ze uitkomen. Elke aanpak heeft voor- en nadelen, dus het maakt niet uit welk type je bent! Zolang je jezelf maar niet in een hokje propt waar je niet in past. Als je vooraf een plan hebt, heb je minder kans om onderweg vast te lopen. Het nadeel is dat je tijdens het schrijven altijd extra ideeën opdoet, die je verhaal nog leuker en levendiger maken. Als je plan te strak is, heb je misschien geen ruimte voor die verrassende ingevingen. Als je zonder plan begint, loop je meer kans om vast te lopen. Je laat je fantasie de vrije loop, maar hebt geen idee hoe je bij een passend einde uitkomt. In het ergste geval kun je weer van voor af aan beginnen. Kijk, als je een verhaal van een paar honderd woorden wilt schrijven, is dat geen ramp. Die verrassende ingevingen kun je bewaren voor een volgend verhaal, of je gooit je huidige idee weg en begint aan iets nieuws. Maar als je aan een langer verhaal of een roman werkt… dan kan een half plan toch handig zijn! Dat halve plan noem ik de routeplanner. Het nut van een routeplanner De routeplanner is een uitgebreide vragenlijst. We kijken naar het beginpunt van je verhaal, het eindpunt en wat er onderweg noodzakelijk is om van A naar Z te kunnen rijden. Je hoeft nog niet iedere wending in...
Ongebruikelijke perspectieven in korte verhalen
Wie is de verteller in je verhaal? Veel schrijvers maken een keuze uit de eerste persoon (‘ik liep’ etc.) of de derde persoon (‘hij liep’ etc.). Maar er zijn nog meer opties! Eerder schreef ik al over bovenstaande gebruikelijke perspectieven. Als je dat artikel nog niet hebt gelezen, kun je dat hier doen. In dit artikel laat ik je wat ongebruikelijke perspectieven zien. Je leest wat voor effect ze opleveren en wat hun voor- en nadelen zijn. Juist in korte verhalen kun je er namelijk lekker mee experimenteren. Door hun (gebrek aan) lengte kun je allerlei bijzondere manieren van schrijven uitproberen, zonder dat je er meteen honderden pagina’s lang aan vast zit, zoals bij een roman. Waarom zou je experimenteren met perspectief? Nou, het zorgt voor nog meer afwisseling in je verhalen en schrijfvaardigheden. Je kunt kritischer nadenken over de verschillende invalshoeken en richtingen van je verhaal(onderwerp). Wanneer je meer weet over de verschillende opties, kun je met meer zelfvertrouwen kiezen. Zo vergroot je de kans dat je een verhaal schrijft waar je trots op bent én waar lezers enthousiast over zijn! Ongebruikelijke perspectieven: Tweede persoon Zoals je in het vorige artikel kunt lezen, maken de meeste verhalen gebruik van de eerste persoon (ik-vorm) of derde persoon (hij/zij-vorm). Maar er zit er nog eentje tussen! Een verhaal geschreven in de tweede persoon gebruikt de jij-vorm: ‘jij liep’. Bovendien kun je die jij-vorm op twee verschillende manieren gebruiken: Jij = de hoofdpersoon “Je liep door de gang en deed de voordeur open. Daar stond Eva, bibberend en doorweekt van de regen.” Onbewust wordt de lezer in ieder...
Wie vertelt dit verhaal? Gebruikelijke perspectieven in korte verhalen
Een verhaal verteld door een seriemoordenaar leest heel anders dan hetzelfde verhaal verteld door de politieagent die hem achterna zit. Kort gezegd is dat waarom je over je perspectief moet nadenken. Het perspectief is het oogpunt van waaruit het verhaal wordt verteld. Wie is je verteller, wanneer vertelt hij/zij het verhaal, en zitten we in iemands hoofd of volgen we een personage van een afstandje? Waarom moet je een perspectief kiezen? Welk perspectief je kiest, heeft invloed op de afstand tussen het verhaal en je lezer. Het beïnvloedt welke informatie je op welk moment kunt delen. Door de verschillende perspectieven te herkennen en toe te passen, heb je nog meer mogelijkheden om een lezer je verhaal in te trekken. Bovendien, wanneer je geen bewuste keuze maakt, is de kans groot dat je tijdens het (her)schrijven per ongeluk wisselt tussen perspectieven. Dan weer schrijf je in de eerste persoon, dan weer in de derde. Hier gebruik je de tegenwoordige tijd, daar de verleden tijd. Je bezorgt jezelf dan alleen maar meer werk, en schrijven is soms al lastig genoeg! Daarom is dit het eerste artikel in een korte serie over perspectief. Vandaag beginnen we met de basics: de meest gebruikelijke perspectieven in korte verhalen. De meest gebruikelijke perspectieven: Eerste persoon Een verhaal geschreven in de eerste persoon is te herkennen aan het gebruik van ‘ik’. Het personage, oftewel de ik-figuur, vertelt zelf het verhaal. Het voordeel van dit perspectief is dat je in het hoofd van je personage zit. We weten wat hij/zij denkt, voelt, zegt en doet. We horen alles in zijn/haar woorden. Daar staat...
Versterk je spanningsboog met de Piramide van Freytag
Het is ontzettend lastig om een goede spanningsboog voor je verhaal op te zetten. Sommige beginnende schrijvers laten te weinig gebeuren in het begin van hun verhaal. Andere schrijvers beginnen sterk, maar laten het midden van hun verhaal inzakken. Een goede spanningsboog zorgt ervoor dat je de nieuwsgierigheid van je lezer aanwakkert én tot en met het einde vasthoudt. De Piramide van Freytag kan je helpen om dit voor elkaar te krijgen. Wat is de Piramide van Freytag? Gustav Freytag was een Duitse (toneel)schrijver die veel onderzoek deed naar de opbouw en spanningsbogen van voornamelijk klassieke en Shakespeareaanse tragedies. Zijn piramide was een van de eerste dingen die ik leerde tijdens mijn studie Literatuur en ik heb er nu nog steeds veel aan! Hij ontdekte een structuur in vijf fases die we ook vandaag nog terugzien in veel verhalen, boeken, films en televisieseries. Als voorbeeld gebruik ik de serie House, omdat de structuur in veel afleveringen makkelijk te herkennen is. Voilà, de Piramide van Freytag: 1 Expositie In de expositie leg je de basis voor het verhaal. Wie is je hoofdpersoon, wat moeten we bij het begin over hem/haar weten? Waar speelt het verhaal zich af en hoe is de sfeer daar? Waar heeft het grote conflict van dit verhaal mee te maken? Een aflevering van de serie House begint bijvoorbeeld met een patiënt met vreemde klachten. De arts House (hoofdpersoon) moet de aandoening van deze patiënt oplossen (conflict), terwijl hij ondertussen kibbelt of ergere problemen heeft met zijn collega’s (setting/sfeer). 2 Stijgende actie In de volgende fase begint de spanning te stijgen....
Wat je kunt leren van het zeer korte verhaal
Ik vind dat iedere schrijver kan profiteren van (zeer) korte verhalen schrijven. Als je een beginnende schrijver bent, kun je er snel veel van leren. Als je een roman schrijft, is het schrijven van korte verhalen een nuttige afleiding wanneer je even pauze nodig hebt van je manuscript. Door de vorm kun je er perfect mee experimenteren. Je kunt allerlei onderwerpen en technieken uitproberen, zonder dat je er meteen maanden of jaren aan vastzit. Daarnaast krijgt je zelfvertrouwen een enorme boost wanneer je een verhaal afschrijft. Al schrijf je alleen maar een eerste versie, dat voelt ook al goed! Het zeer korte verhaal (zkv) is al helemaal een leuke vorm om mee te spelen. In dit artikel leg ik je uit waarom, bespreek ik een voorbeeld en heb ik een mooie schrijfoefening voor je. Wat is het zeer korte verhaal? Eh, de definitie is wat vaag: ‘een verhaal dat meestal niet veel langer is dan een bladzijde’, aldus Wikipedia. Omdat het hooguit een paar honderd woorden lang is, dwingt een zkv je tot het maken van keuzes. Je hebt simpelweg geen ruimte voor uitgebreide familiegeschiedenissen, vervlochten verhaallijnen of poëtische landschapsbeschrijvingen. Niet allemaal in hetzelfde verhaal, in ieder geval. Dus waar ga je je op focussen? Voorbeeld: ‘Kort gedicht’ van A.L. Snijders In zijn zeer korte verhaal ‘Kort gedicht’ vertelt A.L. Snijders over een echtpaar dat hij al enkele jaren op afstand kent. Je kunt het verhaal hier beluisteren. Het is duidelijk dat hij zich op de personages richt. We komen veel details over hen te weten: waar ze wonen, wat hun beroepen zijn, welke dichters...
Als schrijfcoach help ik beginnende en ervaren fictieschrijvers te schrijven met lef. Ik geef je de kennis en inspiratie om jouw verhaal of roman op papier te zetten!
